Ky është titulli me të cilën Muzeu i Kulturave në Itali prezanton artistin shqiptar, Adrian Pacin. Në pritje të ekspozitës madhore “Udhëtimi”, Muzeu i Kulturave nw Itali prezanton një instalacion të artistit shqiptar në Agora: “Nuk është një vepër me temë emigracionin. Arti lind nga një takim”. MUDEC – Muzeu i Kulturave nw Itali, që jep këtë edicion: Histori udhëtimesh, migrimi dhe diasporash
Zemra e programit të ekspozitës së Mudec 2025 do të jetë ekspozita e madhe «Travelogue. Histori udhëtimesh, migrimi dhe diasporash” (nga 27 mars deri më 21 shtator). Prezantohet tani e tutje, siç është traditë në Muzeun e Kulturave në Milano, nga instalacioni që zë hapësirën e Agora-s, atriumi i formave ujore, i projektuar nga David Chipperfield, i cili të çon në seksionet e ndryshme të muzeut, dhe që këtë vit pret veprën monumentale «Qielli yt ishte det, deti yt ishte qiell» nga Adrian Paci (Shqipëri, 1969; jeton dhe vepron midis Milanos dhe Shkodrës, ku ka lindur).
Tashmë i famshëm në mbarë botën, Paci u largua nga Shqipëria në vitin 1997 me gruan dhe vajzat e tij shumë të vogla për t’u vendosur, fillimisht i pasigurt, në Itali, ku më pas arriti të vendoset me artin e tij. Prandaj, temat e mërgimit, identitetit, kujtesës janë të natyrshme për të, por ky instalacion, siç thotë ai vetë, «nuk është një vepër me temën e emigracionit. Unë nuk besoj në art për asgjë. Mendoj se arti lind nga një takim, një kryqëzim që jep përjetime, fantazi, imazhe, histori, tinguj, forma (madje edhe iluzore)”. Kështu ai punoi në ndjesinë e të qenit i zhytur në një trup të lëngshëm që ndihet kur ngjitet këtu dhe i mbuloi muret me një “lëkurë” me reflektime detare, blu-jeshile. Asgjë piktoreske, megjithatë, sepse kjo epidermë ka një teksturë të ngjashme me atë të ekranit tipografik dhe ngjall kështu, pa e deklaruar, pamjet e panumërta të detit të botuara në gazeta në këto vite tragjedish migratore.
Kuratorët e ekspozitës së ardhshme, Katya Inozemtseva dhe Sara Rizzo, e thirrën atë për këtë përvojë, të krijuar me mbështetjen e 24 Ore Cultura dhe Fondacionit Deloitte: siç vë në dukje drejtori i Mudec Marina Pugliese, Adrian Paci ka krijuar « një vepër tragjike në të njëjtën kohë, falë së cilës Muzeu i Kulturave rimendon një temë qendrore për muzetë etnografikë”, koleksionet e të cilëve përbëhen nga artefakte ekzotike të dhuruara nga entuziastë, udhëtarë, studiuesë. Për më tepër, komenton Katya Inozemtseva, “Adrian Paci ishte një nga të parët që futi udhëtimin/lëvizjen në praktikën artistike, e kuptuar si një përvojë e thellë dhe ekzistenciale që ndryshon shumë jetë njerëzore”. Megjithatë, Sara Rizzo i bën jehonë asaj: “Adrian Paci nuk na tregon fatkeqësinë, as të zhyturit dhe të shpëtuarit, ai më tepër zgjedh detajin që bashkon të gjitha historitë e treguara: detin”. Dhe kjo e bën atë një metaforë të fuqishme për kohën tonë. Arteka.al/Re.Ku
Pamje e instalacionit “Qielli yt ishte det, deti yt ishte qiell” nga Andrian Paci në Mudec në Milano