John Merrick
Industria e botimeve konglomerate vendos parametra konservatorë mbi atë që konsideron se do të shesë. Përsëritja e një formule fituese “trendëse” është lart në listën e saj. Por kopertinat e librave shumëngjyrësh me rreshtim të rafteve të supermarketeve nuk janë rezultati i vetëm i homogjenizimit të industrisë – shtypësit e pavarur po negociojnë boshllëqet në treg, duke udhëhequr përsosmërinë letrare.
Nëse duhen besuar shifrat, nuk ka pasur kohë më të mirë për të qenë botues. Në vitin 2022, botuesit britanikë shitën 669 milionë libra fizikë, numri më i lartë i regjistruar ndonjëherë. Viti 2023 ishte më i vështirë për shumë njerëz, me goditjen pas COVID në shitjet e librave që më në fund i erdhi fundi. Megjithatë, sipas Nielsen BookScan, 92.3 milionë paund u shpenzuan për libra vetëm në javën para Krishtlindjes atë vit – shifra më e lartë për 16 vjet.
Megjithatë, këta numra të gjallë mund të fshehin më shumë sesa zbulojnë. The Bookseller, revista tregtare e industrisë botuese, është e mbushur rregullisht me botues që ankohen për gjendjen e industrisë. Në faqet e tij dëgjojmë tregime të mjerimit për numrin e librave të botuar çdo vit (shumë), shitjet e titujve individualë (shumë pak) dhe aftësinë për të konkurruar për hapësirë në raftet e librave (shumë e vështirë). Stafi, na thuhet, po largohet nga industria me shumicë, i detyruar nga puna e tepërt, stresi, paga e ulët dhe një mbi-theksim në fund.
Koha kur libri dilte nga duart e shkrimtarit dhe fati i tyre ishte i mirëcaktuar nga zyrat e botuesve, si Bloomsbury, kur mbretër të padiskutueshëm të tregtisë së librit (ata ishin mbretërit në këtë botë të dominuar nga meshkujt) ishin redaktorë, ka mbaruar. Mbajtja e kësaj industrie nga shtëpitë e mëdha botuese (Penguin Random House, Hachette, HarperCollins dhe Macmillan; plus Simon & Schuster në SHBA dhe Bloomsbury në Mbretërinë e Bashkuar) është rritur jashtëzakonisht që nga një valë bashkimesh dhe blerjesh që filloi në vitet 1960, duke konsoliduar atë që më parë ishte shtëpia e vogël botuese e familjes.
Akademiku Dan Sinykin argumenton në librin e tij zbulues, Big Fiction: Hoë Conglomerates Changed the Publishing Industry and American Literature, aq i thellë ka qenë efekti i kësaj bote të re korporative sa që përbën epokën e vet: epokën e konglomeratit.